Η επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στην Τουρκία δεν εξελίχθηκε σε αρνητικά, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο. Ο Τούρκος πρόεδρος δεν έφερε σε δύσκολη θέση τον Έλληνα πρωθυπουργό. Για παράδειγμα, απέφυγε να αμφισβητήσει δημοσίως την Συνθήκη της Λωζάννης.
To είχε πράξει κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2017, ενώπιον του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας. Αντιθέτως είδαμε τον Ταγίπ Ερντογάν να δείχνει ένα φιλικό πρόσωπο προς τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Έλληνας πρωθυπουργός ξεναγήθηκε στην Αγία Σοφία και στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης, για πρώτη φορά στην νεότερη ιστορία. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ήταν ένας από τους επίσημους προσκεκλημένους στο δείπνο των δύο ηγετών.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν κατέθεσε στεφάνι στο μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ, ανατρέποντας μία διπλωματική παράδοση δεκαετιών του τουρκικού κράτους.
Όμως, παρά το καλό επικοινωνιακό κλίμα, η Άγκυρα φρόντισε προηγουμένως να στείλει ορισμένα μηνύματα των πραγματικών διαθέσεων της. Συγκεκριμένα η τουρκική Δικαιοσύνη επικήρυξε τους οκτώ Τούρκους αξιωματικούς που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και έχουν ήδη λάβει άσυλο.
Η προβοκατόρικη αυτή ενέργεια ήρθε λίγες ώρες πριν την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού. Ο δε σύμβουλος της τουρκικής προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν διεμήνυσε πως «η Τουρκία δεν θα δεχθεί τετελεσμένα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο».
Όμως ο Ταγίπ Ερντογάν δεν υιοθέτησε τους τόνους του συμβούλου του, κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου. Απέφυγε δημοσίως να αγγίξει την καυτή ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο ή στην Κύπρο.
Έχει πολλές φορές αποδείξει πως δεν είναι αφελής. Γνωρίζει πως το ζήτημα του Αιγαίου και της Κύπρου είναι πολύ πολύπλοκο για να επιλυθεί σε μία συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Ζήτημα τιμής για τον Ερντογάν οι «οχτώ»
Εξάλλου η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος δεν επηρεάζεται από τις ιδεοληψίες του κυβερνώντος κόμματος, με εξαίρεση το Μακεδονικό. Αυτό αποδεικνύουν οι άριστες σχέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Εξ ου και ο Τούρκος πρόεδρος προτίμησε να εστιάσει σε διμερή ζητήματα όπως στην εκλογή μουφτήδων στην Θράκη και στην έκδοση των οχτώ Τούρκων αξιωματικών.
Προχωρώντας σε ένα ανατολίτικο παζάρι συνέδεσε την επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης, με την εκλογή των μουφτήδων στην Θράκη. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει παλαιότερα ισχυριστεί, πως έχει την προσωπική δέσμευση του Έλληνα πρωθυπουργού για την κατάργηση του διορισμού των μουφτήδων στην Θράκη.
Όπως προαναφέραμε δεν είναι αφελής. Πιστεύει πως η πρόταση του θα βρει ευήκοα ώτα στο κυβερνών κόμμα, λόγω των ιδεοληψιών του για μειονοτικά ζητήματα.
Επέμεινε ιδιαίτερα στην έκδοση των οχτώ Τούρκων αξιωματικών, τους οποίους χαρακτηρίζει πραξικοπηματίες. Η έκδοσή τους έχει μετατραπεί σε ζήτημα τιμής για τον Τούρκο πρόεδρο. Ο Αλέξης Τσίπρας, αν και κατανόησε τις ευαισθησίες του Ταγίπ Ερντογάν, επικαλέστηκε την ανεξαρτησία της ελληνικής Δικαιοσύνης.
Ακριβώς στον ίδιο ισχυρισμό είχε καταφύγει ο πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ για το ζήτημα της έκδοσης του ιμάμη Γκιουλέν. Ο Τζο Μπάϊντεν είχε μιλήσει για την αρχή της διάκρισης των εξουσιών που ισχύει στις ΗΠΑ.
Ο Τούρκος πρόεδρος, έχοντας εξουσίες σουλτάνου, δεν θα κατανοήσει ποτέ αυτή την πάγια συνταγματική αρχή της δυτικής δημοκρατίας. Οι οχτώ αξιωματικοί δεν μοιάζει να κινδυνεύουν, λόγω της δημοσιότητας που πήρε η υπόθεση τους.
Δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για εκατοντάδες άλλους Τούρκους φυγάδες, που έχουν το στίγμα του γκιουλενιστή. Ο Ταγίπ Ερντογάν υπολογίζει πως θα έχει την μυστική βοήθεια των ελληνικών αρχών στην έκδοση τους.
Με το βλέμμα στην Κύπρο και την Συρία
Προφανώς το Αιγαίο παραμένει στις προτεραιότητες της Τουρκίας, όπως δείχνουν οι αναφορές του Τούρκου υπουργού Άμυνας περί «Γαλάζιας Πατρίδας». Όμως, την δεδομένη στιγμή Αθήνα και Άγκυρα επιδιώκουν μία αποκλιμάκωση των μεταξύ τους εντάσεων. Η Αθήνα λόγω των εκλογικών αναμετρήσεων που ακολουθούν, η δε Άγκυρα διότι την καίνε άλλα μέτωπα.
Το πρώτο είναι στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου βλέπει την γεωπολιτική αναβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν είναι μόνο οι έρευνες της ExxonMobil στο οικόπεδο 10. Είναι επίσης η συμφωνία αμυντικής συνεργασίας που κυοφορείται μεταξύ Λευκωσίας και Παρισιού.
Η συμφωνία θα λειτουργήσει σαν «ασπίδα προστασίας» του κυπριακού Ελληνισμού, καθώς προβλέπει στρατιωτικές διευκολύνσεις στην Γαλλία. Η Τουρκία έχει κάθε λόγω να δυσπιστεί για τις προθέσεις της Γαλλίας, ειδικά μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον πρόεδρο Μακρόν.
Το άλλο μέτωπο είναι στην Συρία. Πρακτικά η Τουρκία δεν μπορεί να επιτεθεί στους Κούρδους στη βορειοανατολική Συρία, χωρίς τουλάχιστον την ανοχή των Αμερικανών και των Ρώσων. Παρά τις αρχικές διαθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ, η Ουάσιγκτον δεν εγκρίνει μία τουρκική εισβολή εναντίον των Κούρδων συμμάχων της.
Η δε Μόσχα προκρίνει τις διαπραγματεύσεις των Κούρδων με το καθεστώς Άσαντ. Δεν μοιάζει πρόθυμη να πουλήσει τους Κούρδους, όπως είχε κάνει στο Αφρίν.
Επομένως, η Άγκυρα δεν έχει να κερδίσει κάτι από ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο. Εξάλλου έχει ήδη πετύχει να το «γκριζάρει» με τις μονομερείς στρατιωτικές προκλήσεις της όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Εάν η Τουρκία επιλέξει να εξάγει επιθετικά τις διεκδικήσεις της θα το πράξει στο κατάλληλο timing. Μπορεί να το κάνει όταν κλείσει τα μέτωπα που επείγουν, ειδικά στο Κουρδικό.
Το casus belli είναι η υπενθύμιση των πραγματικών διαθέσεων της Άγκυρας. Παραμένει εις βάρος της Ελλάδας, κατά παραβίαση όλων των κανόνων του διεθνούς δικαίου. Προφανώς, χρειάζονται οι δίαυλοι επικοινωνίας και ο διάλογος με την Άγκυρα.
Το τελευταίο, όμως, που χρειάζεται είναι η Αθήνα να εφησυχάσει και να επαναπαυθεί στις «καλές» προθέσεις του Τούρκου προέδρου. Η νεότερη ιστορία μας έχει δείξει πως ο πασιφισμός είναι κακός σύμβουλος έναντι μιας αναθεωρητικής δύναμης.
Υ.Γ. Κάνοντας απολογισμό της επίσκεψης Τσίπρα στην Τουρκία.
