Η Ελευθερία του Τύπου Το επικοινωνιακό τοπίο στην Ελλάδα, τα «fake news» και το χαοτικό σκηνικό την ώρα του κορωνοϊού.
Το επικοινωνιακό τοπίο στην Ελλάδα σήμερα είναι πολύ προβληματικό πράγμα που αποτελεί κόλαφο για την Δημοκρατία. Είναι ενδεικτικό πως στον τομέα της υπεράσπισης της Ελευθερίας του Τύπου η χώρα μας βρίσκεται σήμερα 3η από το τέλος στους 27 της ΕΕ, μεταξύ Πολωνίας και Ουγγαρίας.
Την δυσάρεστη αυτή εξέλιξη επιβεβαιώνουν επίσης έγκυρες έρευνες του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου σύμφωνα με τις οποίες το 80% του Ελληνικού κοινού θεωρεί αναξιόπιστη την τηλεόραση ενώ πάνω από 50% θεωρεί αναξιόπιστο το διαδίκτυο καθώς εκεί διακινούνται πολλά «fake news».
Παρ’ όλα αυτά, το διαδίκτυο κερδίζει συνεχώς έδαφος στην Ελλάδα καθώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ταύτιση της τηλεόρασης και του Τύπου με την εξουσία. Έτσι οι Έλληνες προτιμούν να ενημερώνονται από το Facebook παρά από θεσμικούς ενημερωτικούς ιστότοπους.
Κι ενώ οι εφημερίδες είναι εκείνες που παράγουν το βασικό ειδησεογραφικό περιεχόμενο και θέτουν την καθημερινή ατζέντα της ενημέρωσης, αδυνατούν να κεφαλαιοποιήσουν την δύναμή τους γιατί τους κλέβουν τις ειδήσεις τα διαδικτυακά sites. Υπάρχει κι ένα άλλο πρόβλημα. Η διαδικτυακή ενημέρωση είναι κυρίως σχολιαστική και γι’ αυτόν τον λόγο γίνεται ορισμένες φορές και προπαγανδιστική.
Αφήνει μια γενική εντύπωση στον κόσμο και θολώνοντας το τοπίο δημιουργεί εντέλει μιαν ευμετάβλητη γνώμη στον αναγνώστη, εξ ου και η ευκολία της διασκόρπισης «fake news», του λεκτικού bullying μερικές φορές ακόμη και απόπειρες δολοφονίας χαρακτήρων κάποιων πολιτικών προσώπων.
Σήμερα βιώνουμε επίσης ένα είδος παραταξιοποίησης της Επικοινωνίας που επιτείνει την πολιτική πόλωση.
Κάποια ισχυρά επικοινωνιακά ολιγοπώλια διασπείρουν προπαγάνδα και τρόμο ώστε να χειραγωγήσουν και να ελέγξουν την κοινή γνώμη. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούν με ιδιοτέλεια την παραπληροφόρηση και διασπείρουν φήμες.
Μέχρι και οι πάλαι ποτέ έγκυρες δημοσκοπήσεις έχουν πλέον λίγη αξιοπιστία στις μέρες μας. Σήμερα, η προπαγάνδα έχει προχωρήσει τόσο, ώστε ασκούν «πολιτικό σχολιασμό», μέχρι και τα πρωινάδικα, κάπου ανάμεσα στην μαγειρική και τα κουτσομπολιά.
Στα δε δελτία ειδήσεων αντί για ειδήσεις ακούμε συχνά απόψεις, σχόλια, και σωρεία από φήμες. Την ίδια στιγμή έχουν σχεδόν εξαφανιστεί οι εκπομπές έρευνας.
Μέσα σ’ αυτό το χαοτικό σκηνικό ήρθε κι η κρίση του κορωνοϊού να γεμίσει σουρεαλισμό την μηντιόσφαιρα. Εκτός πολλών άλλων αδυναμιών που αποκάλυψε, π.χ την έλλειψη υγειονομικού υλικού προστασίας για το ιατρικό προσωπικό, ανέδειξε επίσης το έλλειμμα Δημοκρατίας και Πλουραλισμού στην ενημέρωση των Ελλήνων από τα ΜΜΕ.
Η κυβερνητική ενημέρωση αντιφατική. Στην αρχή και για καιρό μας έλεγαν πως οι μάσκες δεν χρειάζονταν. Μετά έβαλαν τσουχτερό πρόστιμο αν δεν τις φοράμε, την στιγμή που τα εισοδήματα έχουν εξανεμιστεί.
Κι ενώ διαπιστώθηκε πως η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στον αριθμό διεξαγωγής τεστ για τον κορωνοϊό είδαμε αίφνης να εκτινάσσεται τεχνητά στην πρώτη θέση από μεγάλο ΜΜΕ, διαιρώντας τα τεστ με τα κρούσματα!…
Τελικά είμαστε πρώτοι στην…παραπληροφόρηση.
Και δυστυχώς, ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε ποια είναι η ενεργότητα του επιδημικού κύματος καθώς δεν υπάρχουν τακτικοί κι επαρκείς έλεγχοι στον πληθυσμό, ούτε έγιναν υποχρεωτικά τεστ στα νοσοκομεία και στους οίκους ευγηρίας. Κι ενώ ήδη ανεβαίνουμε τον ανήφορο της ύφεσης, κι ακούγονται ανησυχίες για νέο μνημόνιο, η κυβέρνηση πάει να χρυσώσει το χάπι προβλέποντας αριθμούς τάχα χαμηλής ύφεσης.
Η ΝΔ αντί να αλλάξει την πραγματικότητα προσπαθεί να την κάνει να φαίνεται διαφορετική με όρους επικοινωνίας – να πείσει δηλαδή πως αυτό που βλέπει ο πολίτης δεν είναι αυτό που νομίζει…
Σε αυτό την διευκολύνει η επιρροή που απέκτησε μέσω φιλικών ελίτ σε όλα σχεδόν τα ΜΜΕ, αφού “αγόρασε” τις ιστορικές εφημερίδες της παλαίποτε αντικειμενικής κεντροδεξιάς δημοσιογραφίας και των ναυαρχίδων του ΠΑΣΟΚ, κι έγινε πανίσχυρη επικοινωνιακά.
Οι μεγαλοεπιχειρηματίες φίλοι της αγόρασαν όλες τις άδειες των καναλιών και το τοπίο βάφτηκε μπλε. Ζέσταναν τις επικοινωνιακές τους μηχανές με καμπάνιες που έτυχαν υπερπροβολής όπως τους “μένουμε Ευρώπη” και τους “Παραιτηθείτε” και επιχείρησαν να ρίξουν την κυβέρνηση σωτηρίας του ΣΥΡΙΖΑ με fake news και παραπληροφόρηση.
Σήμερα το τοπίο της πληροφόρησης θυμίζει μεσοαφρικανική δικτατορία του 70. Τα fake news έχουν υποστηρικτές υπουργούς, τα κατασκευασμένα success story διαδέχονται το ένα το άλλο κι η παραπληροφόρηση έγινε καθημερινός κανόνας. Με δημοσιογράφους σε payroll ή φιμωμένους σε Μέσα που ανήκουν κυρίως στις εφοπλιστικές ελίτ και την ΕΡΤ να ανήκει κατευθείαν στο γραφείο του Πρωθυπουργού…
Το ένα χέρι νίβει το άλλο και τα δυο το πρόσωπο: σκάνδαλα θάβονται, καλοί δικαστικοί λοιδορούνται, ανεξάρτητες εφημερίδες στερούνται διανομής και διαφήμισης, εξυπηρετήσεις και συναλλαγές καλύπτονται, δημοσιογράφοι με γνώμη απομακρύνονται, ειδήσεις λογοκρίνονται ή μπαίνουν στο τέλος της ατζέντας.
Μια εικονική πραγματικότητα έχει σκεπάσει την καθημερινότητα, που δοκιμάζεται ήδη πολύ σκληρά από την οικονομική κρίση, επακόλουθο της πανδημίας που ήδη έχει εκτινάξει την ύφεση και την ανεργία σε πρωτοφανή επίπεδα. Η επόμενη μέρα θα είναι πολύ δύσκολη. Και χωρίς σωστή πληροφόρηση ακόμη πιο δύσκολη.
Ήρθε λοιπόν η ώρα, οι μηντιακοί οργανισμοί να συνειδητοποιήσουν πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν και να δείξουν υπευθυνότητα. Να στραφούν και πάλι στην παραγωγή δημοσιογραφίας επενδύοντας στην έρευνα, την τεκμηρίωση και την χρήση διασταυρωμένων πηγών, όπως προτρέπει στον πρόσφατο απολογισμό του και το έγκριτο Reuters Institute. Αυτή θα είναι η αποστομωτική απάντηση στα fake news.
Σήμερα είναι επίσης επιτακτική η ανάγκη ύπαρξης συμβουλίων δεοντολογίας ώστε να προστατεύεται το κοινό από την παραπληροφόρηση. Το ΕΣΡ πρέπει να σταματήσει να υπολειτουργεί και οι καναλάρχες οφείλουν να τηρούν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους πραγματικούς ιδιοκτήτες των συχνοτήτων, δλδ τους πολίτες. Κι ο νόμος για τις άδειες οφείλει να βελτιωθεί.
Η Αριστερά βρίσκεται κι αυτή σε επικοινωνιακές συμπληγάδες. Στον τομέα της επικοινωνίας δυο-τρεις εφημερίδες και στα κανάλια μερικές εκπομπές που γειτονεύουν με εκπομπές του Βελόπουλου, παλεύουν ηρωικά να σταματήσουν το τσουνάμι των fake news. Αλλά δεν φτάνουν.
Η Αριστερά οφείλει να αναστοχαστεί την επικοινωνιακή της πολιτική με οδηγό την νέα κατάσταση και να την βελτιώσει. Να προσαρμόσει και να ορθολογικοποιήσει τα Μέσα που διαθέτει. Και να στηρίξει ενεργά ότι ανεξάρτητο κι αντικειμενικό υπάρχει στο πεδίο της πληροφόρησης.
Ο Τύπος της Αριστεράς και τα μήντιά της οφείλουν να τιμήσουν την εγκυρότητα της πληροφόρησής τους και να φροντίσουν να φτάσει η είδηση και στο τελευταίο πολίτη αυτού του τόπου. Να σώσουν μαζί και την χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας δίνοντας το καλό παράδειγμα και στα υπόλοιπα media.
