Ακόμη και εάν, σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο, δούμε το τέλος της πανδημίας το 2022, οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες που θα αφήσει πίσω της είναι πρωτόγνωρες στην πρόσφατη ιστορία.
Ο Covid λειτούργησε ως μεγεθυντικός φακός και καταλύτης τάσεων που προϋπήρχαν, πολλαπλασιάστηκαν όμως ποιοτικά τα δύο τελευταία χρόνια. Οι ανισότητες ήταν εκρηκτικές στις κοινωνίες μας και το κοινωνικό κράτος είχε διαβρωθεί πολύ πριν από τον ερχομό του.
Ο ιός όμως λειτούργησε ως «ιός της ανισότητας», επιδεινώνοντας παντού τα φαινόμενα αυτά. Για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες αυξήθηκε ο αριθμός των ανθρώπων σε απόλυτη φτώχεια.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Ανάπτυξης του ΟΗΕ, οι συνέπειες από την πανδημία θα μπορούσαν να αυξήσουν την παγκόσμια φτώχεια έως και κατά μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους, δηλαδή το 8% του συνολικού ανθρώπινου πληθυσμού.
Από την άλλη μεριά, σύμφωνα με την OXFAM, η αύξηση του πλούτου των 10 πλουσιότερων δισεκατομμυριούχων από την έναρξη της κρίσης είναι υπεραρκετή για να προστατεύσει τον καθένα στη Γη να κυλίσει στη φτώχεια λόγω του ιού, αλλά και να εξασφαλίσει επαρκή εμβολιασμό για όλους.
Η αύξηση των ανισοτήτων δεν είναι η μόνη δυσμενής οικονομική συνέπεια της πανδημίας. Επιπλέον, λόγω των έκτακτων μέτρων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων της κρίσης, οι χώρες συσσώρευσαν ποσά ρεκόρ στο δημόσιο χρέος τους.
Η αύξηση για τις προηγμένες οικονομίες εκτιμάται γύρω στο 17% του ΑΕΠ, πολύ χειρότερα δε για τις οικονομίες του Ευρωπαϊκού Νότου. Για παράδειγμα, η Ιταλία και η Ισπανία αναμένεται να παρουσιάσουν άνοδο του χρέους πάνω από 25% του ΑΕΠ, ενώ στη χώρα μας κινείται ήδη πάνω από το 206% (Ως μέτρο σύγκρισης ας θυμηθούμε ότι το 2010, όταν μπήκαμε στα προγράμματα των μνημονίων, το χρέος ήταν στο 120% του ΑΕΠ.).
Ταυτόχρονα, το 2019, τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν σε ολόκληρο τον ΟΟΣΑ για πρώτη φορά σε μια δεκαετία. Και αυτό σε μία στιγμή που όχι μόνον οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες, αλλά και οι γίγαντες του Ιντερνετ καταγράφουν κέρδη ρεκόρ.
Εντελώς ενδεικτικά, οι μετοχές της Amazon.com διογκώθηκαν σε μόλις μία ημέρα κατά 7,9%, προσθέτοντας έτσι 13 δισεκατομμύρια δολάρια στην καθαρή περιουσία του Διευθύνοντος Συμβούλου της, το μεγαλύτερο άλμα μιας ημέρας για ένα άτομο από τη δημιουργία του Bloomberg Billionaires Index το 2012.
Υπολογίζεται ότι οι χώρες χάνουν παγκοσμίως συνολικά πάνω από 427 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους κάθε χρόνο από τη φόρο-αποφυγή και φοροδιαφυγή των πολυεθνικών.
Και, δυστυχώς, οι παγκόσμιες αυτές τάσεις εκδηλώνονται ακόμη δυσμενέστερα για τους πολλούς στη χώρα μας, μια που η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη είναι μία από τις πιο ακραία νεοφιλελεύθερες στην Ευρώπη. Έτσι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ όπου ο κατώτατος μισθός παραμένει χαμηλότερος από ότι ήταν το 2010.
Η μεγάλη υποχώρηση της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων φαίνεται, άλλωστε, και από τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα σε όρους αγοραστικής δύναμης αντιστοιχεί πλέον στο 62% του μέσου όρου της ΕΕ (έναντι 66% που ήταν το 2019) και είναι το δεύτερο χαμηλότερο στο σύνολο των 27 χωρών της περιοχής μετά από αυτό της Βουλγαρίας, το οποίο αυξήθηκε όμως την ίδια χρονική περίοδο ανέβηκα στο 55% από 53%.
Την επόμενη χρονιά, συνεπώς, οι λαοί σε όλο τον κόσμο θα πρέπει να αγωνιστούν για να εξισορροπήσουν την οικονομική ανάπτυξη με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες, ελέγχοντας τον μεγάλο πλούτο, αναστρέφοντας τη λιτότητα και ενισχύοντας την δημοκρατία. Στην Ελλάδα δε, για να έχουμε μια νέα αρχή, με μια δημοκρατική και προοδευτική κυβέρνηση.
