Το ποσό των 4,9 δις ευρώ που είχε δαπανηθεί στο 18μηνο ως τον Ιούλιο του 2021 και το οποίο αφορά συμβάσεις για αγορά υπηρεσιών, προμηθειών και μελετών, έχει πλέον εκτοξευθεί.
Την ανιούσα με σπασμένα φρένα τραβούν οι απευθείας αναθέσεις και οι κλειστές διαδικασίες, με το συνολικό ποσό που έχει δαπανήσει το Δημόσιο να ανέρχεται στα 6,65 δισ. ευρώ για το διάστημα από την 1.1.2020 μέχρι και τις 31.10.21.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) στο 18μηνο (από 1-1-2020 έως 30-6-2021) ανατέθηκαν 2,17 δις ευρώ με απευθείας αναθέσεις και 2,73 δις ευρώ με διαδικασίες κλειστού τύπου (διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση και κλειστή διαδικασία αρ. 28/αρ.265).
Το ποσό των 4,9 δις ευρώ που είχε δαπανηθεί στο 18μηνο ως τον Ιούλιο του 2021 και το οποίο αφορά συμβάσεις για αγορά υπηρεσιών, προμηθειών και μελετών, είχε εκτοξευθεί στο τέλος Οκτωβρίου στα 6,65 δις. ευρώ.
Ο «λογαριασμός» του τετραμήνου, ως εκ τούτου, από τον Ιούλιο του 2021 ως και τον Οκτώβριο ανέρχεται στα 1,75 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι τα νεότερα στοιχεία για τις δαπάνες με αυτές τις πρακτικές από τον Οκτώβριο του 2021 μέχρι και σήμερα, διάστημα δηλαδή τριών μηνών, δεν έχουν ακόμα αναρτηθεί.
Οι απευθείας αναθέσεις για την περίοδο από 1.1.2020 ως και 31.10.2021, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων ανέρχονται σε 245.190 συμβάσεις έναντι 2.685.523.921 ευρώ και αφορούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία προμήθειες και υπηρεσίες.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι άνω του 90% των συμβάσεων αυτών υπογράφηκαν με τη γενική διαδικασία απευθείας αναθέσεων (αρ. 118/αρ. 328) και όχι με την έκτακτη λόγω Covid 19.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι από τα 2,68 δις που δόθηκαν σε απευθείας αναθέσεις μόνο 0,32 δις αφορούν διαδικασίες που σχετίζονται με την πανδημία covid-19. Άρα τα υπόλοιπα 2,36 δις αφορούν απευθείας αναθέσεις άσχετες με την πανδημία, εκ των οποίων 1,22 δις αφορούν υπηρεσίες.
Πέραν των απευθείας αναθέσεων, για την ίδια περίοδο οι συμβάσεις που έγιναν με κλειστές διαδικασίες και διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση ανέρχονται σε 15.601 για το ποσό των 3.980.199.994 ευρώ.
Το σύνολο ως εκ τούτου των δαπανών του Δημοσίου μέσω απευθείας αναθέσεων και κλειστών διαδικασιών χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, για διάστημα 22 μηνών, ανέρχεται σε 6.665.723.915 ευρώ.
Ρεκόρ δεκαετίας
Τα 6,65 δισ. ευρώ σε «κλειστές» διαδικασίες αποτελούν το υψηλότερο ποσό που έχει δαπανηθεί από το Δημόσιο με αντίστοιχες πρακτικές από το 2010. Αξίζει να σημειωθεί πως οι δαπάνες αυτές έγιναν κατά την περίοδο της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων ή στο όνομα αυτής.
Οι πίνακες
Πολιτική αντιπαράθεση
Οι αδιαφανείς συμβάσεις απευθείας αναθέσεων και κλειστών διαδικασιών ύψους 4,9 δισ. ευρώ ως τον περασμένο Ιούλιο από φορείς του Κράτους έχουν προκαλέσει σφοδρή πολιτική αντιπαράθεση, με την αξιωματική αντιπολίτευση να κάνει λόγο για «πάρτι αδιαφάνειας και διασπάθισης δημοσίου χρήματος», στηλιτεύοντας το γεγονός ότι πλείστες από αυτές τις συμβάσεις υπογράφηκαν με εταιρίες που δημιουργήθηκαν λίγα εικοσιτετράωρα πριν την υπογραφή της σύμβασης.
Χαρακτηριστική είναι η αποστροφή του κ. Τσίπρα την περασμένη Τρίτη πως «Αυτός που έδωσε 5 δις σε απευθείας αναθέσεις, 1 δις σε ιδιώτες για την ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης και 7 δις σε εξοπλιστικά, μας λέει πως δεν υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο για να στηρίξει μισθωτούς και επαγγελματίες απέναντι στην κρίση της ακρίβειας».
Στη Βουλή πάντως, κληθείς να σχολιάσει την πρακτική αυτή και το ύψος των δαπανών με απευθείας αναθέσεις ο κ. Μητσοτάκης ισχυρίστηκε πως στα 5 δις συμπεριλαμβάνονται και δαπάνες για τα Ραφάλ, κάτι το οποίο δεν επιβεβαιώθηκε.
Το νομικό πλαίσιο
Πρέπει να σημειωθεί πως το νομοθετικό πλαίσιο για τους 3.500 σχεδόν αναθέτοντες φορείς προέβλεπε τη δυνατότητα σύναψη δημοσίων συμβάσεων με απευθείας αναθέσεις για ποσά μέχρι 20.000 ευρώ. Αυτό στο παρελθόν είχε οδηγήσει πολλούς αναθέτοντες φορείς να «κατακερματίζουν» ύποπτες συμβάσεις μεγαλύτερων ποσών σε μικρότερες των 20.000 ευρώ, ώστε να μπορούν να περνούν κάτω από τα ραντάρ και να γίνονται με απευθείας ανάθεση.
Η πρακτική αυτή ωστόσο άλλαξε με νομοθετική παρέμβαση από τον Μάρτιο του 2021 με το νόμο 4782/2021, ο οποίος αυξάνει σημαντικά τα ποσά που επιτρέπεται να δίνονται με αυτές τις πρακτικές. Έτσι, οι αναθέτοντες φορείς έχουν πλέον τη δυνατότητα να δίνουν με αδιαφάνεια ποσά αυξημένα κατά 50% για συμβάσεις αγαθών, υπηρεσιών και μελετών και κατά 200% για έργα.
Το ανώτατο όριο ως εκ τούτου για μία απευθείας ανάθεση διαμορφώνεται στις 30.000 ευρώ όταν αφορά σε συμβάσεις προμηθειών, υπηρεσιών και μελετών από 20.000 που ήταν μέχρι πρότινος με νόμο του 2016 και στις 60.000 ευρώ για έργα, ενώ με το νόμο του 2016 επιτρεπόταν ως 20.000 ευρώ.
