Συμπληρώνονται σήμερα, Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2017, 113 χρόνια από την ημέρα που ο Παύλος Μελάς άφηνε την τελευταία του πνοή στη Στάτιστα και γινόταν σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.
Ο Παύλος Μελάς (29 Μαρτίου 1870 – 13 Οκτωβρίου 1904) ήταν αξιωματικός πυροβολικού του ελληνικού στρατού και πρωτεργάτης του Μακεδονικού αγώνα. Ήταν γιος του Μιχαήλ Μελά και γαμπρός του Στέφανου Δραγούμη.
Γεννήθηκε στη Μασσαλία της Γαλλίας. Η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από τη Βόρεια Ήπειρο. Μετά τη μετακίνηση της οικογένειας στην Αθήνα, σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων απ’ όπου αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός του πυροβολικού το 1891.
Ο ρομαντικός και αγνός χαρακτήρας του ιδεολόγου νεαρού ευπατρίδη δημιούργησε ένα ακαταμάχητο πρότυπο δράσης το οποίο ενέπνευσε όλους τους συγχρόνους του αξιωματικούς, ενώ με τη θυσία του καταξιώθηκε ως εθνικό σύμβολο σε μια εποχή εφησυχασμού της ελληνικής κοινής γνώμης.
Τιμώντας την Ημέρα Μνήμης, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα θα είναι ανοικτό και με ελεύθερη είσοδο για το κοινό την Κυριακή 15 Οκτωβρίου, από τις 10.00 έως τις 19.00 με ξεναγήσεις σε ομάδες ανά μία ώρα (τελευταία ξενάγηση θα ξεκινήσει στις 17.30).
Η συμμετοχή του στον αγώνα για τη Μακεδονία
Γόνος ηπειρωτικής οικογενείας, παντρεύτηκε την Ναταλία, κόρη του Στεφάνου Δραγούμη. Πήρε μέρος στις επαναστατικές ενέργειες που προηγήθηκαν του Πολέμου του 1897 και στις διαδικασίες προετοιμασίας του Μακεδονικού Αγώνα.
Πραγματοποίησε ο ίδιος τρεις αποστολές στη Μακεδονία. Κατά την πρώτη, τη διερευνητική, μαζί με τους αξιωματικούς Παπούλα, Κοντούλη και Κολοκοτρώνη τον Μάρτιο του 1904 έφθασε μέχρι την περιοχή των Πρεσπών. Επανήλθε μόνος του τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς στην περιοχή Κοζάνης και Σιάτιστας.
Ακολούθησε η τελευταία περιοδεία του, ως γενικού αρχηγού της δυτικής Μακεδονίας, μαζί με ένοπλο σώμα δέκα Κρητών και υπαρχηγό τον Λάκη Πύρζα τον Αύγουστο του 1904.
Ο Παύλος Μελάς μετά από πολλές περιπλανήσεις και ατυχίες, που ωστόσο δεν μείωσαν την ένταση του εθνικού του έργου, κατέλυσε στη Στάτιστα, όπου και παγιδεύτηκε από τον τουρκικό στρατό. Κατά την έξοδο που επακολούθησε ο Μελάς τραυματίστηκε θανάσιμα και εξέπνευσε λίγο αργότερα.
«Ο Παύλος Μελάς είναι μια κορυφαία προσωπικότητα της πατρίδας μας. Με την απόφασή του να αφήσει πίσω του τις ανέσεις και την ασφάλεια της Αθήνας προκειμένου να υπηρετήσει τα ιδανικά της πατρίδας και της ελευθερίας, αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα ανιδιοτελούς πατριωτισμού, ιδιαίτερα χρήσιμου στις μέρες μας. Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα προβάλλει το παράδειγμά του, έχει δε το προνόμιο να διαθέτει πολύτιμα προσωπικά του κειμήλια τα οποία είναι προσβάσιμα σε όλους και αποτελούν ένα βιωματικό μάθημα ιστορίας για μικρούς και μεγάλους»…..σημειώνει στη δήλωσή του ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα (ΙΜΜΑ) Νικόλαος Μαργαρόπουλος.
Το σεντούκι του Παύλου Μελά με προσωπικά του κειμήλια.
Μοναδικά κειμήλια στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα
«Το ΜΜΑ έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει τη μεγαλύτερη στην Ελλάδα συλλογή κειμηλίων του Παύλου Μελά, χάρη στη δωρεά της εγγονής του Μελά κ. Ναταλίας Ιωαννίδη αλλά και άλλων»…..αναφέρει ο Διευθυντής του ΙΜΜΑ Βασίλειος Νικόλτσιος.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται, το κιβώτιο εκστρατείας που χρησιμοποιούσε ο Μελάς στη Σχολή Ευελπίδων, οι πινακίδες της θέσεώς του στη Σχολή, το λοφίο του από την ίδια περίοδο, αλλά και η παλάσκα του ως αξιωματικός του πυροβολικού, η ζώνη της μεγάλης στολής του και το μαχαίρι του.
Εκτός από τα στρατιωτικά κειμήλια, το μουσείο διαθέτει και πολιτικού τύπου κειμήλια όπως το προσκλητήριο του γάμου του, οικογενειακές φωτογραφίες, προσωπικές κάρτες και επιστολές.
Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, αξιοποιώντας αυτό το υλικό, το Μουσείο προχώρησε σε έκδοση και δεύτερου βιβλίου σχετικό με τον Παύλο Μελά, το οποίο επιμελήθηκε η αείμνηστη ιστορικός-μουσειολόγος Περσεφόνη Καραμπάτη και ο Βασίλειος Νικόλτσιος.
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ:
«Σαν τέτοια ώρα στο βουνό, ο Παύλος πληγωμένος μεσ’ το νερό του αυλακιού ήτανε ξαπλωμένος.
Για σύρε, Δήμο μου πιστέ, στην ποθητή πηγή μου και φέρε μου κρύο νερό να πλύνω την πληγή μου.
Σταλαματιά το αίμα μου, για σε Πατρίς, το χύνω, για νάχεις δόξα και τιμή, να λάμψεις σαν τον κρίνο.
Είν΄η Ελλάδα μας μικρή, μικρή και ζουλεμένη, μα ελευθερία έχει πολλή! Μες στο κλουβί δεν μπαίνει!
Παύλος Μελάς κι αν πέθανε, τ΄ αδέλφια του ας ζήσουν, αυτά θα τρέξουνε μαζί για να τον αναστήσουν!»
(Από «Στα μυστικά του Βάλτου» της Πηνελόπης Δέλτα)
