Φαίνεται ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Κανείς, όμως, δεν γελάει πλέον. Εχοντας βιώσει δύο χρεοκοπίες πρακτορείων διανομής, αναρωτώμεθα αν κανείς παίρνει κάποιο μάθημα από όσα συμβαίνουν.
Η πρώτη χρεοκοπία ήταν το 1999. Τότε αυτοί που παριστάνουν σήμερα τους απασχολουμένους με τον Τύπο είτε έσπαγαν πιάτα σε κοσμικά μπουζουξίδικα της Ευρώπης είτε παιδεύονταν να αποφοιτήσουν από το δημοτικό.
Ήταν το Πρακτορείο Αθηναϊκού Τύπου, μια κολοσσιαία επιχείρηση ενός μυθικού προσώπου στον Τύπο, του Παρασκευά Χριστοδουλόπουλου, του δαιμόνιου Αρκά που έστησε έναν ισχυρότατο όμιλο, ελέγχοντας ουσιαστικά τη διανομή και το εμπόριο χάρτου.
Εκείνα τα χρόνια – από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 – έπρεπε να περιμένεις υπομονετικά στο σαλονάκι του Οργανισμού Δημοσιογραφικού Χάρτου στην Ευπόλιδος, έχοντας σε φάκελο τα μετρητά που είχες εισπράξει από το συγγενούς ιδιοκτησίας πρακτορείο στη Σωκράτους, για να παραγγείλεις χαρτί, το οποίο θα παραλάμβανες κάποιες ημέρες αργότερα, αναλόγως πόσο σε συμπαθούσαν οι αρμόδιοι υπάλληλοι.
Κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι ύστερα από εκείνη την πρώτη χρεοκοπία. Όσοι αντέξαμε συνεχίσαμε, εμπιστευόμενοι τα δύο πρακτορεία, γύρω από τα οποία συνασπίστηκαν ως μέτοχοι οι περισσότεροι εκδότες.
Η δική μας τότε επιχείρηση είχε θεωρήσει ορθά, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων και αποδεικνύεται ακόμα σήμερα – ότι η δουλειά της διανομής δεν είναι εκδοτική δραστηριότητα και το σωστό είναι οι εκδότες να μη συμμετέχουν, τουλάχιστον με ενεργητικό ρόλο.
Ήμασταν, δυστυχώς, αν κρίνει κανείς από την εξέλιξη, φωτεινή μειοψηφία. Τα πρακτορεία εξελίχθηκαν σε κέντρα διαπλοκής, μικρής αλλά και μεγάλης διαφθοράς, εργαλεία στα χέρια των δύο ομίλων, του ΔΟΛ και του Πήγασου, που χρεοκόπησαν αφήνοντας φέσια εκατοντάδων εκατομμυρίων στην αγορά, για τα οποία κανείς δεν λογοδότησε έως σήμερα!
Και κάπως έτσι ήρθε και η δεύτερη χρεοκοπία, τον Αύγουστο του 2017, του πρακτορείου διανομής Ευρώπη αυτή τη φορά, συμφερόντων και διοικήσεως Φώτη Μπόμπολα. Μια χρεοκοπία στην πραγματικότητα συμπτωματική, αφού η οικονομική κατάσταση και των δύο πρακτορείων, των Άργους και Ευρώπης, ήταν εξίσου τραγική.
Ξαφνικά όλες οι εφημερίδες και τα έντυπα αναγκαστικά θα έπρεπε να διανεμηθούν από το Αργος, συμφερόντων Μαρινάκη πλέον.
Αρχικά, με προσεκτικούς χειρισμούς της τότε διοικήσεως η διανομή συνεχίστηκε σχετικά ομαλά. Όμως ξαφνικά και για αδιευκρίνιστους λόγους σε λίγους μήνες η διοίκηση αντικαταστάθηκε!
Εκείνη την περίοδο μια πλειάδα εκδοτικών επιχειρήσεων, αγκομαχώντας να αντεπεξέλθει από το τεράστιο φέσι που δέχθηκε εξαιτίας της πτώχευσης της Ευρώπης, ξαφνικά είδε τα προϊόντα της να διανέμονται αναγκαστικά από έναν συνάδελφο-ανταγωνιστή.
Και οι μεν έως τότε πελάτες του Άργους είχαν επιλέξει να δώσουν τα κλειδιά της επιχείρησης στον κ. Μαρινάκη, οι ζημιωμένοι από τη λαίλαπα Μπόμπολα όμως υπόλοιποι εκδότες το έκαναν μη έχοντας καμιά άλλη δυνατότητα.
Διευκρινίζουμε, για τους μη επαΐοντες, ότι το πρακτορείο διανομής ελέγχει απόλυτα πώς διανέμεσαι, πού πουλιέσαι, τι και πότε εισπράττεις κ.ο.κ. Δηλαδή, είναι εν ολίγοις ο «νταβατζής», με όποια έννοια θέλετε, κάθε εκδοτικής επιχείρησης.
Σήμερα, έναν χρόνο και λίγους μήνες μετά την αναγκαστική επιβολή μονοπωλίου, η κατάσταση στη διανομή έχει φτάσει σε οριακά επίπεδα. Η διοίκηση του Άργους Α.Ε. με μια πρωτοφανή κίνηση για τα συναλλακτικά ήθη έστειλε στο σύνολο (;) των εκδοτών-πελατών της αυξήσεις για όλες τις υπηρεσίες που παρέχει και που δεν είχε ήδη μονομερώς αυξήσει.
Ο ισχυρισμός ήταν ότι υπήρξε «σημαντική οικονομική επιβάρυνση των αποτελεσμάτων της», επειδή ανέλαβε το σύνολο της διακίνησης των εντύπων στην Ελλάδα.
Καταρχάς, πώς είναι δυνατόν το Αργος να έβγαινε οικονομικά όταν διένεμε το 40% των εντύπων (εκτιμώμενο μερίδιο αγοράς τον Ιούλιο του 2017) και τώρα, που διανέμει το 100%, να έχει «επιβάρυνση»!
Αυτή η δικαιολογία αποτελεί νέο θεώρημα στην οικονομική επιστήμη. Δεύτερον, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εισήλθαν στο μετοχικό σχήμα του πρακτορείου νέοι μέτοχοι, οι οποίοι προφανώς διείδαν επενδυτική ευκαιρία.
Εκτός αν οι μέτοχοι αυτοί, με κοινό χαρακτηριστικό τη φιλική σχέση τους με τον κ. Μαρινάκη, θεώρησαν ότι, αυξάνοντας τα κόστη, είτε θα κερδοσκοπήσουν εναντίον όλων των υπολοίπων είτε θα τους εξουθενώσουν, άρα θα τους βγάλουν από τη μέση!
Όλα αυτά τα παιχνίδια παίχτηκαν και παίζονται με βασικό διακύβευμα την ανεξαρτησία και την ελεύθερη διακίνηση του Τύπου στη χώρα. Ο ανεξάρτητος Τύπος, όποια χροιά και αν έχει, αποτελεί βασικό πυλώνα της δημοκρατικής ενημέρωσης των πολιτών.
Σε όλα αυτά, όμως, ποια ήταν η αντίδραση του επίσημου κράτους, όπως αυτό εκπροσωπείται από τους υπουργούς του; Όλη κι όλη μια…επιστολή των υπουργού και υφυπουργού Ψηφιακής Πολιτικής Ν. Παππά και Λ. Κρέτσου προς την Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού, γνωστή για την…ταχύτητα αντιμετώπισης των θεμάτων με τα οποία ασχολείται, διεξάγει έρευνα σχετικά με το καθεστώς στη διανομή Τύπου στην Ελλάδα εδώ και πάνω από έναν χρόνο, ενώ πριν από έναν μήνα έστειλε και νέα ερωτηματολόγια στους εκδότες, στα οποία τους ζητεί συμπληρωματικά στοιχεία, υπενθυμίζοντάς τους ότι η έρευνα συνεχίζεται και προφανώς αργεί να ολοκληρωθεί…
Είναι, άλλωστε, γνωστό και το παράδειγμα από τον χώρο της ζυθοποιίας, όπου καταγγελθείσα για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης εταιρία τιμωρήθηκε δεκαετίες (!) μετά απλώς με ένα χρηματικό πρόστιμο, αφού όμως στο μεσοδιάστημα είχε βάλει λουκέτο μια σειρά άλλων ανταγωνιστών, με αποτέλεσμα η καταγγελλόμενη ζυθοποιία να αποκομίσει κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων.
Επίσης, οι δύο προαναφερθέντες υπουργοί μελετούν (sic) τα μέτρα στήριξης στον Τύπο πάνω από έναν ολόκληρο χρόνο, και με κάθε ευκαιρία εκφράζουν την ανησυχία τους για τον κλάδο και την επιθυμία τους να τον στηρίξουν. Πρόσφατα δε τις επιθυμίες τους αυτές άρχισαν να τις κάνουν και «εξαγώγιμο προϊόν» σε ομιλίες στην Ευρώπη κ.λπ.
Αξιότιμοι κύριοι, σας εκφράζουμε την αγωνία μας και σας δηλώνουμε ότι οι ήδη επιβαρυμένες (αύξηση του κόστους χαρτιού πάνω από 35%, επιβολή νέων φόρων κ.λπ.) επιχειρήσεις του Τύπου δεν αντέχουν ούτε ένα ευρώ επιπλέον κόστος.
Αν συνεχίσετε έτσι, θα πάρετε την ευθύνη για ακόμη μια δραματική συνέπεια της κρίσης, των Μνημονίων και της ασυδοσίας της αγοράς: Όσες εφημερίδες θα κυκλοφορούν θα είναι μόνο ιδιοκτησίας μεγαλοεπιχειρηματιών και εφοπλιστών και κάπως έτσι θα μπει οριστική ταφόπλακα στην περίφημη ανεξαρτησία και ελευθερία του Τύπου.
* Γραμματέας Ένωσης Ιδιοκτητών, Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών.
